17.06.2023 do 05.08.2023r.
Please wait while flipbook is loading. For more related info, FAQs and issues please refer to DearFlip WordPress Flipbook Plugin Help documentation.
Rafał Olbiński − a symbolist
Rafał Olbiński is an esteemed artist known for his thought-provoking paintings. The “Passion pour la creation” exhibition in the SZOKART Gallery in Poznań offers an opportunity to take a closer look at his recent work. In his practice, the artist draws on a variety of inspirations, combining antiquity, literature, music and Renaissance painting with symbolism and humour.
Olbiński insists not to take his paintings too seriously. In his view, they are a starting point of one’s own stories and tales. These associations and stories unfold through the portrayed elements that could be interpreted symbolically. The paintings of Rafał Olbiński are characterised by an individual and distinct style recognisable at very first glance. They are often based on symbolism that adds depth and meaning to visually intriguing narratives. The painter invites his audience to explore various modes of interpretation and engages them in a dialogue that goes beyond his art’s surface.
Rafał Olbiński − symbolista
Rafał Olbiński jest cenionym artystą, znanym ze swoich prowokujących do myślenia obrazów. Wystawa „Passion pour la création” w poznańskiej galerii SZOKART jest okazją do bliższego przyjrzenia się jego najnowszym dziełom. Artysta łączy w swojej twórczości inspiracje kulturą antyczną, literaturą, muzyką, malarstwem renesansowym z symbolizmem oraz humorem.
Olbiński podkreśla, aby jego obrazów nie traktować śmiertelnie poważnie, lecz tylko jako punkt wyjścia do skojarzeń, na podstawie których można układać własne historie czy opowiadania. W tworzeniu tych skojarzeń i snucia opowieści pomagają pojawiające się w obrazach elementy, które można odczytywać symbolicznie. Obrazy Rafała Olbińskiego charakteryzuje indywidualny i rozpoznawalny na pierwszy rzut oka styl. Prace Olbińskiego często zawierają symbolikę, która dodaje głębi i znaczenia wizualnie intrygującym narracjom. Malarz zaprasza widzów do eksploracji różnych warstw interpretacji i angażuje ich w dialog wykraczający poza powierzchnię jego sztuki.
Nie tylko surrealizm
Rafał Olbiński często porównywany jest z wybitnym przedstawicielem surrealizmu, jakim był belgijski malarz René Magritte, ale on sam wspomina o wielu innych malarzach, którzy mają na niego wpływ. Artyści, których twórczość stanowi dla niego inspirację to: Michał Anioł, Francisco Goya, William-Adolphe Bouguereau, Eduard Manet, Paul Delvaux.
Znaczenie dzieł Olbińskiego wykracza daleko poza surrealizm, w którym podstawowym założeniem była przypadkowość zestawień, tworząca nowy język sztuki. U Olbińskiego natomiast nic nie jest przypadkowe. Pojawiające się w obrazach postaci i przedmioty są ustawione w bardzo przemyślany sposób, niczym aktorzy i rekwizyty na scenie. Wszystkie elementy obrazów mają uruchomić wyobraźnię i skojarzenia oraz są pretekstem do tworzenia własnych opowieści przez oglądającego. Artysta przenosi widzów do idyllicznej krainy pełnej bukolicznych krajobrazów, pięknych kobiet i klasycznej architektury. W tej krainie panują spokój i piękno, które są niczym koło ratunkowe przed agresją i brzydotą otaczającej nas rzeczywistości. Jednocześnie krajobrazy te są nierzeczywiste, zniekształcone – drogi wzbijają się niczym dywany, drzewa przybierają kształt ptaków, a ptaki – drzew, dzień i noc a także ziemia i niebo przenikają się ze sobą. Chociaż zabiegi te wywodzą się z tradycji surrealistycznej, nie ma w nich zasadniczego dla tej tradycji elementu egzystencjalnego niepokoju. Olbiński stara się zauroczyć widzów i przenieść ich do świata oczyszczonego z niepokojów czy rzeczy niewygodnych, do bezpiecznego, onirycznego azylu. O ile zafascynowani psychoanalizą historyczni surrealiści wydobywali na wierzch tłumione w mieszczańskim społeczeństwie aspekty seksualności, o tyle Olbiński działa odwrotnie – seksualność wygładza i estetyzuje.
Ideał kobiety
W obrazach Rafała Olbińskiego nie znajdziemy kobiet w typie femme fatale rodem z przełomu XIX i XX wieku. Artysta podkreśla, że w sztuce współczesnej zauważa brak motywu romansu czy uwodzenia, gier miłosnych niczym z antycznych mitów. Malując kobiety sięga więc do klasycznego ideału piękna – odpowiednich proporcji i harmonii, przedstawiając kobiety jakie mogą pojawiać się w snach. Nie ma w nich znanego z prac surrealistów, np. drapieżnego erotyzmu, zamiast tego Olbiński dąży do neoklasycznego, posągowego ideału rodem z renesansowych przedstawień bogiń i nimf.
Idealizacja fizycznego wyglądu symbolicznie wiążę się z pierwszym etapem związku kobiety i mężczyzny. Zakochanie i fascynacja sprawiają, że w oczach mężczyzny wybranka staje się ideałem i powstaje pewnego rodzaju iluzja. Jednocześnie to pozbawienie postaci kobiecej cech indywidualnych można odczytać jako sprowadzenie jej do roli symbolu, którym poprzez swoją postawę i ruchy staje się cała postać. Nie są to przecież portrety konkretnych kobiet a figury symbolizujące młodość, miłość czy pożądanie, co niekiedy podkreślone jest jeszcze przez noszone przez nie czerwone sukienki. Dodatkowo kolor ten niesie ze sobą liczne znaczenia, jak w obrazach „Strolling the night”, czy „Przenikanie czasu”. Czerwony to kolor oczywiście kojarzący się z miłością, ale także z władzą, siłą oraz krwią. W dawnej sztuce czerwone szaty wyróżniały osoby o wysokim statusie społecznym oraz podkreślały ich ważność – być może w ten sposób Olbiński chce zwrócić naszą uwagę na rolę kobiet w jego obrazach.
Z motywem kobiety często łączy się temat związku i miłości. „Love is a hard labour” – „miłość to ciężka praca”, jak mówi tytuł jednego z obrazów, w którym mężczyzna, niczym mitologiczny Syzyf wciąga pod górę wielki głaz. Czy więc miłość to syzyfowa praca?
W locie
Kolejnym z powtarzających się symboli w obrazach Olbińskiego są ptaki. Można je zobaczyć również na prezentowanych na wystawie obrazach. Zwierzęta te, przez swoją zdolność do lotu kojarzą się z wolnością i transcendencją. W wielu pracach Olbińskiego ptaki ukazane są w locie, wzbijając się wysoko ponad ziemię, reprezentują ludzkie pragnienie wyzwolenia się z ograniczeń i pogoń za marzeniami. Symbolizują tęsknotę za duchowym wzniesieniem i poszukiwanie sensu życia. Być może właśnie taką tęsknotę z wolnością przeżywa para z obrazu „Konwencjonalny sentyment”. W tym dziele dodatkowo, w oddali, widać morze, które jest innym często pojawiającym się symbolem w sztuce Olbińskiego. Woda ma w jego obrazach znaczącą wartość symboliczną, często reprezentuje podświadomość, emocje i nieustannie zmieniającą się naturę egzystencji. Może być przedstawiana jako spokojna i pogodna, odzwierciedlająca poczucie wewnętrznego spokoju i harmonii lub burzliwa, wskazująca na chaos i wyzwania życia. Woda symbolizuje głębię ludzkiej psychiki i zaprasza widzów do refleksji nad własnymi emocjonalnymi pejzażami.
Wśród ptaków szczególnie często pojawiają się gołębie, kojarzące się przede wszystkim z pokojem i harmonią oraz ideą zgody i pojednania. Ta symbolika ma swoje źródło w Biblii, gdzie gołąb oznaczał znak pokoju po potopie. Symbolika ta obecna jest również w mitologii greckiej, gdzie gołębie były używane jako posłańcy i znaki zgody między bogami i ludźmi. Gołębie mogą reprezentować pragnienie pokoju, zgody i wzajemnego porozumienia między ludźmi. Są też uważane za symbol miłości i miłosierdzia. Ich zdolność do lotu symbolizuje dążenie do wyższych celów, transcendencję i duchową ekspansję. Przedstawienie gołębi w locie może odzwierciedlać pragnienie wolności i uwolnienia od ograniczeń.
W niektórych obrazach dostrzeżemy także łabędzie, znane ze swoich pełnych wdzięku ruchów oraz uderzającego piękna. W wielu przedstawieniach artystycznych symbolizują elegancję, wyrafinowanie i estetyczną doskonałość. Łabędzie często kojarzą się z miłością i romansem, ponieważ łączą się w pary na całe życie. Symbolizują wierność, oddanie i ideał głębokiego, trwałego związku miłosnego. Łabędzie przechodzą niezwykłą transformację podczas swojego cyklu życiowego, gdy przechodzą od młodych łabędzi do dojrzałych dorosłych. Ta metamorfoza jest często postrzegana jako symbol osobistego rozwoju i transformacji. Łabędzie mogą reprezentować podróż samopoznania i dążenie do oświecenia. Nieskazitelnie białe pióra łabędzi są często kojarzone z czystością i niewinnością. Mogą symbolizować poczucie nieskażonego piękna, czystość serca i powrót do stanu dziecięcej niewinności. W pracy „Rewersed composition” nagiej kobiecie leżącej na hamaku towarzyszy łabędź – czy oznacza on wiernego jej towarzysza czy może przeobrażenie z młodej dziewczyny w kobietę?
Kultura a natura
Elementem pejzaży w obrazach Olbińskiego często są elementy architektoniczne. Artysta ukończył studia architektoniczne, jednak budynki nie są kluczowym elementem jego obrazów. Budowle o klasycznych kształtach mogą przywoływać skojarzenia związane ze stabilnością, strukturą i aspiracjami człowieka. Podobnie jak w przypadku kobiet – nie są to konkretne budowle, a raczej uogólniona idea formy architektonicznej. Architektura często płynnie łączy się z elementami naturalnymi, tworząc harmonijną fuzję między tworami człowieka i otaczającym światem. Warto zwrócić uwagę na częste połączenia elementów natury z wytworami kultury – na drzewach wyrastają okna, gałęzie oplatają instrumenty muzyczne lub wręcz przekształcają się w ich fragmenty. Przyroda u Olbińskiego nie jest dzika i swobodna, wręcz przeciwnie – drzewa są przystrzyżone precyzyjnie niczym w barokowym ogrodzie, poddane kontroli człowieka i wyobraźni autora. Olbiński często określa malowane przez siebie krajobrazy jako wizję utraconego przez człowieka raju. Jest to raj, w którym przyroda jest łagodna i bezpieczna, nie ma ciemnych zakamarków i wzbudzających grozę gęstwin. Podobne do siebie drzewa nieokreślonego gatunku i bezkresne trawniki są wiecznie zielone. W tym świecie nie istnieją pory roku co również może wskazywać na symboliczne znaczenie samego krajobrazu.
Poza tym, co na ziemi, duże znaczenie ma również pojawiające się w większości obrazów niebo. Widoczne na nim ciała niebieskie, zwłaszcza księżyc i gwiazdy, to powtarzające się symbole, które mogą oznaczać tajemnice wszechświata, sny i związek między królestwem ziemskim i niebiańskim. W niektórych obrazach noc przenika się z dniem. Istniejąc równocześnie wskazują na równoległe istnienie świata rzeczywistego i świata marzeń sennych. „Gdy rozum śpi, budzą się upiory” to słynny tytuł grafiki Francisco Goyi, który wskazuje na niebezpieczne, pozarozumowe zjawiska pojawiające się w marzeniach sennych. U Olbińskiego jednak noc nie wydaje się niebezpieczna, a sny to nie koszmary, ale raczej sposób na przeniesienie się do świata, w którym realizują się najskrytsze pragnienia.
Literatura i muzyka
Olbiński jako źródło swojej twórczości wskazuje między innymi poezję i literaturę oraz emocje jakie towarzyszą mu podczas czytania. Wybór języka metafory, symbolu oraz intelektualnej prowokacji, której używa w malarstwie nie jest przypadkowy. Język ten wynika z faktu, że pierwszą miłością artysty były poezja i literatura. Obrazy powstają pod wpływem przeżyć artysty rodzących się podczas lektury.
Podobne emocje wywoływać może także muzyka. W wielu dziełach pojawiają się instrumenty muzyczne, takie jak, np. skrzypce czy fortepian. Symbolizują zdolność muzyki do wywoływania emocji, wyrażania najskrytszych uczuć i przekraczania barier językowych. Artysta jest także autorem wielu plakatów do spektakli operowych. Natomiast obraz „Magia opery” pokazuje, że tego rodzaju widowisko może przenieść słuchacza do innej rzeczywistości. Podobnie jak oglądanie obrazów, tak też i uczestnictwo w spektaklu operowym sprawiają, że zacierają granice między rzeczywistością a wyobrażeniem i tworzą się wciągające narracje angażujące wyobraźnię i emocje widza. Sam artysta wskazuje, że każdy obraz to pomysł na wiersz, opowiadanie, które widzowie mogą sami wykreować własną wyobraźnią.
Ukryte znaczenia
W sztuce Olbińskiego symbolizm odgrywa znaczącą rolę. Artysta wykorzystuje różne znaki i motywy o metaforycznym nasyceniu, zapraszając widzów do zagłębiania się w warstwy interpretacji. Wiele motywów odwołuje się do sztuki dawnej. W czasach renesansu czy baroku, wśród wykształconej publiczności pewne metafory oraz znaki były powszechnie znane i jasno czytelne. Olbiński jednak nie naśladuje dawnej sztuki dosłownie, sięga raczej po wybrane motywy i przetwarza je z dystansem i humorem. „The winner takes all” – „Zwycięzca bierze wszystko” mówi tytuł obrazu, w którym dwóch mężczyzn na czworakach szykuje się do walki o jabłko leżące u stóp olbrzymiej postaci kobiecej. Motywy mitologiczne i literackie splatają się tu w niejednoznaczną, pełną humoru całość.
Symbolika Olbińskiego nadaje jego obrazom poetycki i introspekcyjny wymiar, pozwalając widzowi na kontakt z głębszymi emocjami i ideami wyrażanymi w jego pracach. Wszechstronność Olbińskiego jako artysty przejawia się w eksploracji różnych tematów. Tworzył ilustracje do książek, czasopism i plakatów, a jego prace znajdują się w kolekcjach na całym świecie (m.in. Biblioteka Kongresu w Waszyngtonie, Muzeum sztuki nowoczesnej w Toyamie, Carnegie Foundation w Nowym Jorku, Muzeum Plakatu w Wilanowie) Kariera artysty zaczęła się od plakatu i ilustracji a jego innowacyjne oraz pomysłowe podejście do komunikacji wizualnej przyniosło mu liczne nagrody i wyróżnienia, zarówno branżowe, m.in. francuskie Prix Savignac i srebrny oraz złoty medal nowojorskiego Society of Illustrators, jak i państwowe – w roku 2005 został odznaczony medalem „Gloria Artis”, a w roku 2012 Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Z czasem odszedł od projektowania na rzecz malarstwa, przez które może przekazać więcej różnorodnych historii i emocji. Sztuka Rafała Olbińskiego jest świadectwem jego twórczej wizji i umiejętności przekazywania złożonych idei poprzez wizualne opowiadanie historii. Jego obrazy urzekają widzów swoją bogatą narracją, wielością znaczeń oraz biegłością techniczną.
Symbol w sztuce to coś co nie jest jednoznaczne, jego odczytanie opiera się na skojarzeniach, które mogą zależeć od indywidualnych doświadczeń i przeżyć oglądającego. W ten sposób każdy z obrazów może być odczytywany i rozumiany na wiele sposobów. Symbolika w obrazach Rafała Olbińskiego służy jako brama do głębszego znaczenia, pozwalając widzowi zgłębiać złożoność ludzkiego doświadczenia, kontemplować uniwersalne tematy. Wykorzystując ptaki, wodę, architekturę, przedmioty i postacie, Olbiński tka zawiłe narracje, które rezonują zarówno na poziomie wizualnym, jak i konceptualnym. Jego sztuka jest zaproszeniem do zgłębienia się w tej złożonej poezji wizualnej, która za każdym razem odsłania nowe wątki, połączenia i znaczenia.
Autor: Małgorzata Marszałł
